Bilans strategiczny przedsiębiorstwa

Niniejszy post opracowałem na podstawie książki p. Jacka Goliszewskiego "Controlling: Koncepcja, zastosowania, wdrożenie".

Bilans strategiczny przedsiębiorstwa jest jednym z narzędzi tzw. controllingu strategicznego: obszaru controllingu (współ)odpowiedzialnego za kształtowanie, egzekucję i nadzór nad realizacją strategii przedsiębiorstwa. O zagadnieniach podziału funkcji controllingu w przedsiębiorstwie postaram się szerzej napisać w niedalekiej przyszłości.

Bilans strategiczny jest narzędziem, jakie obok np. analizy SWOT czy analiz portfelowych (takich jak macierz BCG) można wykorzystać w procesie diagnostyki sytuacji przedsiębiorstwa i wyznaczaniu kierunków strategicznego lub taktycznego rozwoju.

Osobiście wydaje mi się niespecjalnie znanym, a ciekawym i przydatnym. Dlatego też, na potrzeby tego posta opracowałem narzędzie w Excelu, w którym możecie Państwo sporządzić taki bilans.

Widok 1. Przykładowy bilans strategiczny przedsiębiorstwa

Źródło: opracowanie własne

W ramach bilansu strategicznego, przedsiębiorstwo zostaje podzielone na różne obszary strategiczne, np. sprzedaż, produkty, pracownicy. Następnie należy wypracować (np. w drodze burzy mózgów) listy czynników zależności. Czynniki zależności dzielimy na takie, które są mocną stroną lub szansą przedsiębiorstwa w obrębie danego obszaru ("aktywa") oraz takie, które są słabością lub zagrożeniem ("pasywa"). Siłę danego czynnika określamy w skali punktowej. Na potrzeby modelu dołączonego do artykułu przyjęto skalę od 1 do 5, przy czym aktywa oceniamy rosnąco (im silniejsze aktywo, tym wyższa ocena), a pasywa malejąco (im silniejsze pasywo, tym niższa ocena).

Ocena obszaru po stronie aktywów oznacza zależność czynnika od przedsiębiorstwa np. pozycja negocjacyjna przedsiębiorstwa względem dostawców materiałów czy półproduktów jest bardzo silna, albo kompetencja przedsiębiorstwa w danym obszarze (np. know-how) jest wysoka.

Ocena obszaru po stronie pasywów oznacza zależność przedsiębiorstwa od czynnika: np. słaba pozycja na rynku pracy albo słabość rynku pracy jako takiego.

Widok 2. Przykład wypełnionej oceny obszaru

Źródło: opracowanie własne

Skumulowana ocena obszaru to np. średnia arytmetyczna procentowych ocen czynników zależności.

Wypełniony bilans strategiczny wyznacza plan podejmowanych działań. W pierwszej kolejności przedmiotem uwagi powinny być obszary, gdzie rozpiętość pomiędzy oceną po stronie aktywów i pasywów jest najmniejsza. W przypadku prezentowanego przykładu, występuje jakiś problem po stronie pracowników oraz produktów. Po identyfikacji takiego obszaru zerkamy do jego szczegółowej oceny.

Widok 3. Ocena obszaru "Pracownicy"

Źródło: opracowanie własne

Widzimy, że uwagi wymaga w pierwszej kolejności koszt pozyskania pracownika oraz kwestia ścieżek rozwojowych kierownictwa. Problemem z jakim boryka się przedsiębiorstwo jest też poziom rotacji.

Bilans strategiczny stanowi zatem (w mojej ocenie) ciekawy, wizualny sposób zobrazowania i diagnostyki pozycji strategiczno-taktycznej przedsiębiorstwa. Jest to narzędzie skalowalne, tzn. liczba analizowanych obszarów może być zasadniczo dowolna. W mojej ocenie jednak należy skupiać się na obszarach krytycznych z perspektywy łańcucha kreowania wartości. W prezentowanym przykładzie przygotowano miejsce na 10 obszarów i w mojej ocenie jest to wystarczająca liczba dla większości przypadków. Oceny można dokonywać również w dowolnej skali. W załączonym przykładzie przyjęto skalę od 1 do 5. W razie potrzeby może to być jednak skala inna np. 1 do 10.

Zaprezentowany przykład stanowi duże uproszczenie. Niemniej jednak, rekomenduję rozważenie wykorzystania tego narzędzia wszystkim, którym powierzono zadanie analizy sytuacji przedsiębiorstwa pod kątem sformułowania lub oceny realizacji strategii przedsiębiorstwa.

Link do przykładowego bilansu strategicznego